مقاله پژوهشی
مدلهای زمان‌بندی
علی حسین زاده کاشان؛ سعید افخمی؛ پریسا معروفخانی
چکیده
هدف: در این مطالعه با توجه به اهمیت مساله بالانس خطوط مونتاژ U شکل و از سوی دیگر اهمیت فاکتورهای انسانی و زمان‌های آماده‌سازی، یک مدل ریاضی دو‌هدفه با اهداف کاهش زمان چرخه و کاهش مجموع هزینه‌های کارگران تخصیص داده‌شده به ایستگاه‌های کاری توسعه داده شده است.روش‌شناسی پژوهش: ازآن‌جا‌که مساله مورد‌نظر ازلحاظ پیچیدگی جزو مسایل ...
بیشتر
هدف: در این مطالعه با توجه به اهمیت مساله بالانس خطوط مونتاژ U شکل و از سوی دیگر اهمیت فاکتورهای انسانی و زمان‌های آماده‌سازی، یک مدل ریاضی دو‌هدفه با اهداف کاهش زمان چرخه و کاهش مجموع هزینه‌های کارگران تخصیص داده‌شده به ایستگاه‌های کاری توسعه داده شده است.روش‌شناسی پژوهش: ازآن‌جا‌که مساله مورد‌نظر ازلحاظ پیچیدگی جزو مسایل Np-hard می‌باشد لذا از الگوریتم‌های فرا ابتکاری ژنتیک مرتب‌سازی نامغلوب II که الگوریتمی مبتنی‌بر جمعیت می‌باشد و هم‌چنین از نسخه دوم الگوریتم تکاملی مبتنی‌بر قوت پارتو برای حل مدل استفاده کرده‌ایم.یافته‌ها: یک مدل ریاضی برای مساله تحت‌بررسی توسعه داده شده است. مساله مورد‌نظر با استفاده از الگوریتم‌های NSGA-II و SPEA-II حل شده است. در انتها نیز بهمنظور تحلیل نتایج مدل دو‌هدفه و ارزیابی عملکرد الگوریتم‌های تکاملی چندهدفه از چهار معیار تعداد جواب‌های پارتو، میانگین فاصله از نقطه ایده‌آل، شاخص گوناگونی و شاخص کیفیت استفاده نمودیم. نتایج محاسباتی نشان از برتری الگوریتم NSGA-II بر SPEA-II دارد.اصالت/ارزش‌افزوده علمی: یک مدل ریاضی دو‌هدفه برای مساله بالانس خط مونتاژ U شکل با درنظرگرفتن زمان‌های آماده‌سازی و مهارت کارگران توسعه داده شده و مساله موردبررسی با دو الگوریتم حل شده است.
مقاله پژوهشی
مدلهای زمان‌بندی
روجا روح‌بخش؛ اسماعیل مهدی زاده؛ محمد امین ادیبی
چکیده
هدف: جریان کالا یک تکنیک موثر برای افزایش کارایی تولید در یک سیستم تولیدی، با تبدیل یک کار به چندین قسمت کوچک‌تر می‌باشد که در سال‌های اخیر توجه‌های زیادی را به خود جلب کرده است؛ اما همواره از مفروضات مهمی که در محیط واقعی زمان‌بندی وجود دارد چشم‌پوشی شده است. هدف از انجام این مقاله ارایه یک مدل ریاضی چندهدفه برای حل مساله ...
بیشتر
هدف: جریان کالا یک تکنیک موثر برای افزایش کارایی تولید در یک سیستم تولیدی، با تبدیل یک کار به چندین قسمت کوچک‌تر می‌باشد که در سال‌های اخیر توجه‌های زیادی را به خود جلب کرده است؛ اما همواره از مفروضات مهمی که در محیط واقعی زمان‌بندی وجود دارد چشم‌پوشی شده است. هدف از انجام این مقاله ارایه یک مدل ریاضی چندهدفه برای حل مساله زمان‌بندی جریان کارگاهی مختلط با جریان کالا و درنظر گرفتن زمان آماده‌سازی وابسته به توالی و زمان حملونقل می‌باشد.روش‌شناسی پژوهش: در ابتدا برای حل مساله یک مدل برنامه‌ریزی ریاضی چندهدفه ارایه و آن‌گاه برای بررسی کارایی مدل ارایه‌شده، مدل به‌صورت وزنی به تک‌هدفه تبدیل شده و مثال‌هایی در ابعاد کوچک طراحی و با استفاده از سالور Cplex نرم‌افزار GAMS حل میشود. سپس با الهام از مطالعات پیشین برای حل مساله در ابعاد بزرگ، از الگوریتم‌های فرا ابتکاری مبتنی‌بر الگوریتم ژنتیک چندهدفه بهره گرفته میشود. برای بررسی کارایی الگوریتم‌ها، نتایج حاصل از سالور Cplex نرم‌افزار GAMS با خروجی حاصل از الگوریتم‌های فرا ابتکاری در حالت تک‌هدفه مقایسه میشود.یافته‌ها: برای اعتبارسنجی مدل پیشنهادی نمونه مساله‌ای در ابعاد کوچک آورده شده است که با استفاده از سالور Cplex نرم‌افزار GAMS حل شده است و برای اعتبارسنجی الگوریتم‌های فرا ابتکاری مثال‌هایی در ابعاد کوچک حل و با جواب‌های حاصل از سالور Cplex نرم‌افزار GAMS مقایسه شده است. مقایسه نشان می‌دهد که الگوریتم‌های فرا ابتکاری از کارایی مناسبی برخوردار هستند. سپس برای حل مدل در ابعاد بزرگ‌تر از دو الگوریتم پیشنهادی استفاده شده است. برای این منظور، 30 نمونه مساله به‌صورت تصادفی تولید شده و از شش شاخص برای مقایسه الگوریتم‌ها استفاده شده است. بعد از انجام آزمایش‌ها و مقایسه الگوریتم‌ها با یکدیگر، نتایج به‌دست‌آمده، کارایی بیشتر الگوریتم ژنتیک رتبه‌بندی نا‌مغلوب‌ها را نسبت به الگوریتم NSGA-II در حداقل سه شاخص نشان می‌دهد.اصالت/ارزش افزوده علمی: در این مقاله محدودیت‌های زمان آماده‌سازی وابسته به توالی و زمان حملونقل بین ایستگاه‌های متوالی برای مساله زمان‌بندی جریان کارگاهی مختلط با جریان کالا بهمنظور حل یک مدل ریاضی با هدف کمینه‌سازی ماکزیمم زمان تکمیل و مجموع تاخیر کار‌ها درنظر گرفته شده که فرض شده است زمان حملونقل مستقل از کار‌ها است و تنها یک وسیله نقلیه بین هر دو ایستگاه متوالی وجود دارد. جهت حل مدل در ابعاد بزرگ و با توجه به NP-hard بودن مساله از الگوریتم‌های NSGA-II و NRGA استفاده شد.
مقاله پژوهشی
بهینه سازی در علوم و مهندسی
نازیلا نیکدل
چکیده
هدف: امروزه از سیستم‌های رباتیک به صورت وسیعی در پیشبرد عملیات صنعتی بهره گرفته میشود؛ بنابراین، اتخاذ تصمیمات کنترلی مناسب جهت تضمین کارایی این سیستم‌ها امری حیاتی است. لازم است معیارهایی هم‌چون مدت زمان عملیات و سرعت پاسخ‌دهی، هزینه کنترلی و خطای سیستم با ارایه روش مناسبی به صورتی کنترل شوند تا عملیات صنعتی به نحو موفقیت‌آمیزی ...
بیشتر
هدف: امروزه از سیستم‌های رباتیک به صورت وسیعی در پیشبرد عملیات صنعتی بهره گرفته میشود؛ بنابراین، اتخاذ تصمیمات کنترلی مناسب جهت تضمین کارایی این سیستم‌ها امری حیاتی است. لازم است معیارهایی هم‌چون مدت زمان عملیات و سرعت پاسخ‌دهی، هزینه کنترلی و خطای سیستم با ارایه روش مناسبی به صورتی کنترل شوند تا عملیات صنعتی به نحو موفقیت‌آمیزی انجام شود؛ لذا این مقاله دو هدف اصلی را دنبال می‌کند: 1- کنترل سیستم رباتیک از طریق ارایه یک روش مبتنی بر حسابان مرتبه کسری به صورتی که قادر باشد باوجود پیچیدگی و غیر خطی‌گری در سیستم آن را کنترل نماید و 2- ارایه الگوریتم فرا ابتکاری "بهبودیافته گرگ خاکستری" جهت بهینه‌سازی پاسخ سیستم.روش‌شناسی پژوهش: ابتدا مدل ریاضی ربات بر مبنای قوانین لاگرانژ ارایه میشود و سپس از حسابان مرتبه کسری جهت طراحی کنترل‌کننده بهره گرفته میشود. علاوه‌بر‌آن، کارایی الگوریتم گرگ خاکستری با ارایه روش بهبودیافته افزایش می‌یابد.یافته‌ها: توابع هزینه مختلف برمبنای معیارهای عملکردی اصلی سیستم رباتیک معرفی و الگوریتم بهبودیافته بر آنها اعمال میشود. نتایج حاصل از مقایسه الگوریتم پیشنهادی با الگوریتم‌های دیگر، نشان‌دهنده عملکرد مطلوب الگوریتم پیشنهادی هستند. علاوه‌بر‌آن، کارایی کنترل‌کننده مرتبه کسری با معادل مرتبه صحیح آن مقایسه میشود و نتایج نشان‌دهنده بهبود قابل‌توجه عملکرد سیستم هستند.اصالت/ارزش افزوده علمی: کنترل‌کننده پیشنهادی قادر است باوجود پیچیدگی و غیر خطی‌گری در مدل سیستم، آن را به‌خوبی کنترل نماید. علاوه‌بر‌آن با الهام از الگوریتم گرگ خاکستری، روش بهینه‌سازی بهبود‌یافته‌ای ارایه میشود که قادر به افزایش کارایی سیستم کنترل‌شده باشد. نتایج عددی عملکرد مطلوب کنترل‌کننده و الگوریتم بهینه‌سازی بهبودیافته را نشان می‌دهند.
مقاله پژوهشی
مدلهای پیش بینی/ سری های زمانی
شیرین شعاعی؛ محمدمهدی قلی‌کشمرزی
چکیده
هدف: مرگ‌ومیر یک فرآیند پویا است که با گذشت زمان تکمیل میشود و یک مساله اساسی در بیمه‌های عمر، صندوق بازنشستگی، بیمه‌های درمان و به‌طور‌کلی هر موضوع مرتبط با برنامه‌ریزی مالی که با طول عمر افراد سر‌و‌کار دارد، است؛ لذا، دقت مدلهای ریاضی در پیش‌بینی نرخ مرگ‌ومیر یک چالش مهم است. هدف از این پژوهش تعمیم مدلهای مرگ‌ومیر تصادفی ...
بیشتر
هدف: مرگ‌ومیر یک فرآیند پویا است که با گذشت زمان تکمیل میشود و یک مساله اساسی در بیمه‌های عمر، صندوق بازنشستگی، بیمه‌های درمان و به‌طور‌کلی هر موضوع مرتبط با برنامه‌ریزی مالی که با طول عمر افراد سر‌و‌کار دارد، است؛ لذا، دقت مدلهای ریاضی در پیش‌بینی نرخ مرگ‌ومیر یک چالش مهم است. هدف از این پژوهش تعمیم مدلهای مرگ‌ومیر تصادفی ایستا به مدلهای مرگ‌ومیر تصادفی پویا و پیش‌بینی نرخ مرگ‌ومیر بر‌اساس تعمیم مدلهای مرگ‌ومیر تصادفی به‌وسیله فرآیند کاکس-اینگرسول-راس (CIR) و مقایسه نتایج با یکدیگر است.روش‌شناسی پژوهش: در این پژوهش، دو پیشنهاد ارایه میشود: ایده نخست ارایه یک روش اصلاحی پویا برای بالا بردن دقت پیش‌بینی با استفاده از فرآیند CIR و ایده دوم بررسی روش اعتبارسنجی خارج از نمونه است.یافته‌ها: در این پژوهش با استفاده از روش اعتبارسنجی خارج از نمونه، شدت مرگ‌ومیر‌های خروجی از بهترین مدلهای منتخب از دو خانواده مدل مرگ‌ومیر معروف (لی-کارتر و کارینز-بلک-داود (CBD)) با نتایج خروجی از مدل تعمیم‌یافته مقایسه می‌گردد. پس از برآورد پارامترهای مدلهای تحت بررسی و محاسبه مقادیر پیش‌بینی نرخ مرگ‌ومیر، به‌وسیله محاسبه معیارهای قدرمطلق میانگین خطا و ریشه میانگین مربعات خطای پیش‌بینی مشخص میشود که تعمیم مدلهای مرگ‌ومیر تصادفی به‌وسیله فرآیند CIR نسبت به مدلهای مرگ‌ومیر ایستا عملکرد بسیار بهتری دارند. هم‌چنین با استفاده از معیار اطلاع بیزی مشخص میشود که استفاده از مدلهای مرگ‌ومیر تصادفی تعمیم‌یافته توجیه‌پذیر است.اصالت/ارزش‌افزوده علمی: در این پژوهش از مدلهای شاخص مرگ‌ومیر تصادفی که شامل مدلهای خانواده‌‌های لی-کارتر و کارینز-بلک-داود است، استفاده و به‌وسیله فرآیند CIR تعمیم داده میشوند. در این راستا، از داده‌های پایگاه اطلاعات مرگ‌ومیر انسانی (HMD) استفاده میشود؛ اما اطلاعات مربوط به کشور ما در این پایگاه وجود ندارد. از آن‌جا که الگوی مرگ‌ومیر فرانسه به الگوی ایران بسیار نزدیک است و از جدول‌های عمر این کشور (TD 88-90) در کاربردهای بیمه ایران استفاده میشود، از نرخ فوت خام مردان فرانسه در سال‌های ۲۰۱۸-۱۹۰۰ بر روی سنین ۱۸، ۴۰ و ۶۵ سال استفاده میشود. با استفاده از این داده‌ها و روش آزمون برگشت‌پذیر مدلهای مرگ‌ومیر ایستا و مدلهای تعمیم‌یافته با فرآیند CIRبا‌هم مقایسه میشوند.
مقاله پژوهشی
بهینه سازی استوار
شیما روستا؛ سید میلاد میرنجفی زاده؛ حمید بازرگان هرندی
چکیده
هدف: مساله مکان‌یابی-مسیریابی (LRP) یک مساله استراتژیک در طراحی زنجیره‌تامین برای پاسخ‌گویی به نیاز مشتری است. این‌گونه مسایل شامل انتخاب بهینه یک یا چند انبار از بین تعدادی نقاط بالقوه و تعیین کوتاه‌ترین مسیرهای تامین نیاز مشتری است. با توجه به نقش حملونقل در تولید آلاینده‌ها در طی سال‌های گذشته، اهمیت درنظر گرفتن لجستیک ...
بیشتر
هدف: مساله مکان‌یابی-مسیریابی (LRP) یک مساله استراتژیک در طراحی زنجیره‌تامین برای پاسخ‌گویی به نیاز مشتری است. این‌گونه مسایل شامل انتخاب بهینه یک یا چند انبار از بین تعدادی نقاط بالقوه و تعیین کوتاه‌ترین مسیرهای تامین نیاز مشتری است. با توجه به نقش حملونقل در تولید آلاینده‌ها در طی سال‌های گذشته، اهمیت درنظر گرفتن لجستیک سبز برای کاهش اثرات زیستمحیطی حملونقل بسیار مهم شده است.روش‌شناسی پژوهش: برای جبران شکاف موجود در ادبیات، این مقاله یک مدل برنامه‌ریزی خطی عدد صحیح مختلط دو‌هدفه (MILP) برای مساله مسیریابی مکان‌یابی ظرفیت سبز (G-CLRP) با عدم قطعیت تقاضا و احتمال شکست در انبارها و مسیرها ارایه می‌کند.یافته‌ها: نتیجه نهایی این مدل چندهدفه استوار، راهاندازی انبارها و انتخاب مسیرهایی است که بالاترین قابلیت اطمینان (به حداکثر رساندن خدمات شبکه) را ارایه می‌دهند و در عین حال، کم‌ترین هزینه و آلودگی زیستمحیطی را تحمیل می‌کنند. این مقاله هم‌چنین یک تحلیل عددی و یک تحلیل حساسیت راهحلهای مدل را ارایه می‌کند.اصالت/ارزش افزوده علمی: تعیین انبارهای پشتیبان و افزایش قابلیت سرویسدهی شبکه برای مشکلات مسیریابی مکان.
مقاله پژوهشی
مدل‌سازی ریاضی/ تصادفی/ پویا/احتمالی/فازی
آرزو خزایی؛ پروانه سموئی
چکیده
هدف: مساله پسرک روزنامه‌فروش یکی از مدلهای پرکاربرد و مهم در حوزه کنترل موجودی است. در واقعیت صنایع زیادی وجود دارد که محصولات آنها در زمره مساله پسرک روزنامه‌فروش قرار می‌گیرد مانند کالاهای فصلی، محصولات غذایی؛ اما در عمل محدودیت‌های بیش‌تری نسبت به مفروضات مساله پسرک روزنامه‌فروش وجود دارد. در این نوشته سعی شده است تا جهت ...
بیشتر
هدف: مساله پسرک روزنامه‌فروش یکی از مدلهای پرکاربرد و مهم در حوزه کنترل موجودی است. در واقعیت صنایع زیادی وجود دارد که محصولات آنها در زمره مساله پسرک روزنامه‌فروش قرار می‌گیرد مانند کالاهای فصلی، محصولات غذایی؛ اما در عمل محدودیت‌های بیش‌تری نسبت به مفروضات مساله پسرک روزنامه‌فروش وجود دارد. در این نوشته سعی شده است تا جهت انطباق بیشتر مساله با دنیای واقعی برخی از محدودیت‌های هنگام تولید ازجمله حالت برون‌سپاری، محدودیت ظرفیت و کالای مرجوعی به مساله اضافه شوند.روش‌شناسی پژوهش: این پژوهش بر‌اساس مطالعات کتابخانهای و توسعه مدل‌سازی ریاضی صورت گرفته است.یافته‌ها: در مساله پسرک روزنامه‌فروش پارامترهای مهمی نظیر برون‌سپاری، محدودیت ظرفیت و ارجاع کالا وجود دارد که در این پژوهش تاثیر هر یک از این پارامترها بر میزان سودآوری مورد ارزیابی قرار گرفته است.اصالت/ارزش‌افزوده علمی: توسعه مساله پسرک روزنامه‌فروش در شرایط برون‌سپاری و ارجاع کالا و محدودیت ظرفیت.
مقاله پژوهشی
مدل‌سازی ریاضی/ تصادفی/ پویا/احتمالی/فازی
اکبر دهقان نژاد؛ نسیم دریانی
چکیده
هدف: در معماری اسلامی استفاده از چفدها برای ساخت بناهای گنبدی شکل بسیار مرسوم بوده است. به‌طوری‌که تحقیق در زمینه نحوه ساخت گنبد زیارتگاه‌ها و مساجد بدون شک به مطالعه چفد مولد آن بنا هدایت میشود. در این مقاله قصد داریم گنبدها را از منظر هندسه دیفرانسیل و به‌عنوان رویه دوار بررسی و مدل‌سازی هندسی کنیم. درواقع تلاش میشود ...
بیشتر
هدف: در معماری اسلامی استفاده از چفدها برای ساخت بناهای گنبدی شکل بسیار مرسوم بوده است. به‌طوری‌که تحقیق در زمینه نحوه ساخت گنبد زیارتگاه‌ها و مساجد بدون شک به مطالعه چفد مولد آن بنا هدایت میشود. در این مقاله قصد داریم گنبدها را از منظر هندسه دیفرانسیل و به‌عنوان رویه دوار بررسی و مدل‌سازی هندسی کنیم. درواقع تلاش میشود پیوند علمی بین هنر معماری و هندسه دیفرانسیل را به طریقی که برای صاحب‌نظران در هر دو گرایش معماری و ریاضی موردتوجه باشد، مطرح نماییم.روش‌شناسی پژوهش: در معماری، گنبد محصول دوران یک چفد مولد حول محور عمودی است. این تعبیر معادل تعریف رویه دوار (منحنی مولد) در مبحث هندسه دیفرانسیل است. به روش‌های ویژه‌ای می‌توان منحنی مولد (ضابطه چفد) را به‌دست آورد. در ابتدا با‌توجه به نحوه ترسیم، نیمی از چفد را در صفحه اقلیدسی xoz برحسب طول دهانه گنبد پارامتری می‌کنیم و سپس منحنی حاصل (همان منحنی مولد) را حول محور عمودی z دوران می‌دهیم. روش انجام این پژوهش به‌صورت کمی و شامل محاسبات مربوط به انواع گنبدها بوده و نوع آن را می‌توان پژوهشی توصیفی دانست.یافته‌ها: ما میان ریاضیات حاکم بر ساختمان‌های گنبدی شکل چفد مولد ارتباط معناداری پیدا کردیم.اصالت/ارزش افزوده علمی: با‌توجه به تعدد انواع چفدها در معماری، در این مقاله بعد از بیان برخی تعاریف لازم از هندسه دیفرانسیل، علاوه بر ارایه روش ترسیم هر چفد، تنها محاسبات مربوط به انواع چفدهای پا‌تو‌پا، شاخ‌بزی، پنج اوهفت و شبدری را خواهیم آورد. در انتها به پیاده‌سازی محاسبات خود روی گنبد مسجد جمعه اردبیل خواهیم پرداخت.
مقاله پژوهشی - کاربردی
تجزیه و تحلیل و مدل‌سازی مدیریت زنجیره تامین
طاهر کوچکی تاجانی؛ علی محتشمی؛ مقصود امیری؛ رضا احتشام راثی
چکیده
هدف: هدف از این مطالعه طراحی یک مدل زنجیره‌تامین خون استوار که شامل مراحل جمع‌آوری، فرآوری و توزیع خون و محصولات خونی با درنظر گرفتن طول عمر و سن تقاضا بوده است که مدل پیشنهادی به دنبال کاهش هزینه‌های متحمل بر زنجیره‌تامین و نیز کاهش کمبود و اتلاف محصولات خونی می‌باشد.روش‌شناسی پژوهش: در این تحقیق از روش برنامه‌نویسی ...
بیشتر
هدف: هدف از این مطالعه طراحی یک مدل زنجیره‌تامین خون استوار که شامل مراحل جمع‌آوری، فرآوری و توزیع خون و محصولات خونی با درنظر گرفتن طول عمر و سن تقاضا بوده است که مدل پیشنهادی به دنبال کاهش هزینه‌های متحمل بر زنجیره‌تامین و نیز کاهش کمبود و اتلاف محصولات خونی می‌باشد.روش‌شناسی پژوهش: در این تحقیق از روش برنامه‌نویسی ریاضی غیرخطی بهمنظور مدل‌سازی مساله تحقیق استفاده شده و بهمنظور مواجه با عدم قطعیت در پارامترهای مساله نیز روش برنامه‌ریزی استوار امکانی-منعطف مختلط مبتنی بر داده‌های فازی پیشنهاد شده است. مدل طراحی‌شده ابتدا بهمنظور اعتبارسنجی با مثال‌های عددی در سایز کوچک و بزرگ و با استفاده از داده‌های واقعی در یک مطالعه موردی در نرم‌افزار گمز مورد ارزیابی قرار گرفته است.یافته‌ها: یافته‌های تحقیق چه در بخش اعتبارسنجی و چه در بخش مطالعه موردی، بیانگر کارایی مدل پیشنهادی می‌باشد. هم‌چنین خروجی مدل انعطاف‌پذیری مورد قبولی درمقابل عدم قطعیت مشاهده‌شده در پارامترهای تحقیق داشته است.اصالت/ارزش‌افزوده علمی: در این تحقیق به جهت کاهش کمبود فرآورده‌های خونی در شرایطی که محصول خونی هم‌گروه با محصول خونی موردتقاضا موجود نباشد، از اصل تطبیق‌پذیری ABO-RH بهمنظور جایگزین نمودن تقاضای واصله با موجودی قابل تطبیق استفاده شده است و هم‌چنین بهمنظور مقابله با عدم قطعیت در پارامترهای غیرقطعی در زنجیره‌تامین یک راهکار مبتنی بر بهینه‌سازی استوار امکانی-منعطف پیشنهاد شده است.
مقاله پژوهشی
نظریه بازی ها
محمد تبریزیان؛ حسین سیفی؛ محمدکاظم شیخ الاسلامی؛ حمیدرضا شاهمیرزاد
چکیده
هدف: یافتن بهترین وضعیت برای سود پیش‌بینی‌شده توسط هریک از شرکت‌کنندگان (بازیگران) در حراج ثانویه قراردادهای مالی تراکم انتقال است.روش‌شناسی پژوهش: از دید نظریه بازی‌ها یافتن حداقل یک نقطه تعادل نش برای این رقابت، با درنظرگرفتن قیود مختلف بازار حراج ثانویه است.یافته‌ها: در این مقاله، پس از بررسی موضوع قراردادهای مالی ...
بیشتر
هدف: یافتن بهترین وضعیت برای سود پیش‌بینی‌شده توسط هریک از شرکت‌کنندگان (بازیگران) در حراج ثانویه قراردادهای مالی تراکم انتقال است.روش‌شناسی پژوهش: از دید نظریه بازی‌ها یافتن حداقل یک نقطه تعادل نش برای این رقابت، با درنظرگرفتن قیود مختلف بازار حراج ثانویه است.یافته‌ها: در این مقاله، پس از بررسی موضوع قراردادهای مالی تراکم انتقال، نحوه پیشنهاددهی بهینه انواع مختلف این قراردادها توسط شرکت‌کنندگان بازار برق در حراج‌های ثانویه تبادل این قراردادها و در بازه زمانی کوتاه‌مدت (به‌صورت هفتگی) جهت مدیریت ریسک تراکم، با استفاده از نظریه بازی‌ها مدل‌سازی و تحلیل شده است.اصالت/ارزش‌افزوده علمی: مدیریت ریسک تراکم یکی از مهم‌ترین مباحث مدیریت شبکه‌های انتقال در سیستم‌های قدرت تجدید ساختار شده و بازارهای برق دنیا، به‌ویژه بازارهای مبتنی بر قیمت‌گذاری ناحیه‌ای یا محلی است که ابزار اصلی آن قراردادهای مالی انتقال است. در مقاله‌های علمی منتشرشده تاکنون، عمدتا روی مدل‌سازی و تحلیل بازارهای حراج اولیه قراردادهای مالی تراکم انتقال بحث شده است و بازارهای حراج ثانویه این قراردادها که دارای الگویی تا حدودی متفاوت می‌باشد به‌صورتی علمی تحلیل نشده است که نوآوری اصلی این مقاله، توجه به این موضوع همراه با کاربرد نظریه بازی‌هاست.
مقاله پژوهشی
نظریه بازی ها
حامد جعفری
چکیده
هدف: محصولاتی از قبیل ظروف یک‌بارمصرف را درنظر بگیرید که برای تولید آنها از ضایعات پلاستیکی استفاده میشود. برای تولید چنین محصولاتی ابتدا ضایعات پلاستیکی جمع‌آوری و بازیافت شده و سپس مورداستفاده قرار می‌گیرند. در این تحقیق زنجیره‌تامینی شامل انبار ضایعات، بازیافت‌کننده و تولید‌کننده درنظر گرفته شده که در آن از ضایعات ...
بیشتر
هدف: محصولاتی از قبیل ظروف یک‌بارمصرف را درنظر بگیرید که برای تولید آنها از ضایعات پلاستیکی استفاده میشود. برای تولید چنین محصولاتی ابتدا ضایعات پلاستیکی جمع‌آوری و بازیافت شده و سپس مورداستفاده قرار می‌گیرند. در این تحقیق زنجیره‌تامینی شامل انبار ضایعات، بازیافت‌کننده و تولید‌کننده درنظر گرفته شده که در آن از ضایعات پلاستیکی به‌عنوان مواد اولیه موردنیاز برای تولید یک محصول استفاده میشود. تحت زنجیره‌تامین مذکور انبار ضایعات، ضایعات پلاستیکی موردنیاز را به‌صورت بازیافت‌نشده جمع‌آوری نموده و بازیافت‌کننده آنها را بازیافت می‌کند. سپس تولید‌کننده با استفاده از ضایعات پلاستیکی بازیافت‌شده، محصول نهایی را تولید و تقاضای مشتریان را برآورده می‌نماید. در این ساختار انبار ضایعات قیمت ضایعات پلاستیکی بازیافت‌نشده، بازیافت‌کننده قیمت ضایعات پلاستیکی بازیافت‌شده و تولید‌کننده قیمت محصول نهایی را تعیین می‌کنند.روش‌شناسی پژوهش: با استفاده از رویکرد نظریه بازی، تصمیمات مطرح‌شده تحت زنجیره‌تامین موردبررسی اتخاذ میشوند. فرض می‌گردد که قدرت تصمیم‌گیری تولید‌کننده بیشتر از انبار ضایعات و بازیافت‌کننده است. به همین منظور از یک بازی استکلبرگ که در آن تولید‌کننده رهبر و انبار ضایعات و بازیافت‌کننده پیرو تصمیمات تولید‌کننده هستند، برای قیمت‌گذاری ضایعات پلاستیکی و محصول نهایی استفاده میشود.یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهند که قدرت‌های تصمیم‌گیری انبار ضایعات و بازیافت‌کننده تاثیری بر روی قیمت و تقاضای محصول نهایی ندارند. سود تخصیص داده‌شده به تولید‌کننده در حالت‌هایی که انبار ضایعات و بازیافت‌کننده دارای قدرت‌های تصمیم‌گیری متفاوتی هستند، یکسان بوده و این مقدار بیشتر از حالتی است که آنها قدرت‌های تصمیم‌گیری مشابهی دارند. هم‌چنین، هرچقدر تقاضای محصول نهایی نسبت به قیمت آن حساس‌تر باشد، سود اعضا کم‌تر خواهد بود.اصالت/ارزش‌افزوده علمی: استفاده از ضایعات پلاستیکی در تولید محصولات، رویکردی موثر برای توسعه پایداری و کاهش آلودگی محیط‌زیست است. در این تحقیق از ضایعات پلاستیکی برای تولید محصولاتی از قبیل ظروف یک‌بارمصرف در زنجیره‌تامینی شامل تولید‌کننده، بازیافت‌کننده و انبار ضایعات استفاده میشود. هم‌چنین برای اتخاذ تصمیمات رویکرد نظریه بازی به‌کار گرفته میشود. می‌توان گفت که در تحقیق فعلی ایده استفاده از رویکرد نظریه بازی برای استفاده از ضایعات پلاستیکی در تولید محصولات تحت زنجیره‌تامین موردبررسی، برای اولین بار در ادبیات موضوع مساله مطرح شده است.
مقاله پژوهشی
تکنیک‌های شبیه‌سازی و سیستم‌های خبره
سیده راحیل موسوی؛ محمد مهدی سپهری؛ سید اسماعیل نجفی
چکیده
هدف: عملکرد خوب و کارایی بالای اتاق عمل نقش مهمی در بهبود بیمارستان‌ها و کیفیت خدمات ارایه‌شده به بیماران دارد. اتاق عمل مرکز مالی هر بیمارستان است و حداکثر کارایی آن، پیامدهای مهمی به همراه دارد. در همین راستا به دنبال تسریع روند جریان بیمار هستیم که باعث صرفهجویی در زمان و در نتیجه بهبود هزینه میشود.روش‌شناسی پژوهش: ...
بیشتر
هدف: عملکرد خوب و کارایی بالای اتاق عمل نقش مهمی در بهبود بیمارستان‌ها و کیفیت خدمات ارایه‌شده به بیماران دارد. اتاق عمل مرکز مالی هر بیمارستان است و حداکثر کارایی آن، پیامدهای مهمی به همراه دارد. در همین راستا به دنبال تسریع روند جریان بیمار هستیم که باعث صرفهجویی در زمان و در نتیجه بهبود هزینه میشود.روش‌شناسی پژوهش: در این پژوهش از شبیه‌سازی عامل بنیان برای شبیه‌سازی فرآیند بیمار در اتاق عمل استفاده شد. پس از اعتبارسنجی، سناریوهای بهبود تعریف و بررسی شدند.یافته‌ها: سناریوی ترکیبی شامل تغییر زمان‌بندی فراخوان بیمار توسط جراح و کاهش زمان انتقال لوازم مصرفی و ست جراحی به اتاق عمل و زمان بیهوش کردن بیمار بیش‌ترین تاثیر مثبت را بر تمامی اقدامات داشته و طول اقامت بیمار را 9.69 دقیقه کاهش داده است و بعد از آن سناریوی تغییر زمان فراخوان بیمار توسط جراح با کاهش 7.31 دقیقه طول اقامت بیمار، جزو سناریوهای موثر بوده است.اصالت/ارزش افزوده علمی: در پژوهش حاضر دریافتیم که با کاهش طول اقامت بیمار میتوانیم کارایی اتاق عمل را افزایش دهیم، زیرا زمان هدررفته اتاق عمل کاهش پیدا کرده و تعداد عملهای یک شیفت افزایش پیدا می‌کند و با انجام حتی یک عمل بیشتر در روز درآمد اتاق عمل به مقدار قابل توجهی افزایش می‌یابد. کاهش طول اقامت بیمار باعث کاهش خستگی پرسنل و هم‌چنین کاهش هزینه‌های اتاق عمل (به دلیل عدم اضافهکاری کارکنان) نیز میشود.
مقاله پژوهشی - کاربردی
تصمیم‌گیری چند شاخصه
احمد نگراوی؛ امید تی تی دژ
چکیده
هدف: این مطالعه در تلاش است تا به ارزیابی اثرات قابل‌توجه بلاکچین، به‌عنوان فناوری نوین غیرمتمرکز، در کاهش اتلاف‌ها و بهبود عملکرد سیستم‌های مدیریت حملونقل جاده‌ای کالا بپردازد.روش‌شناسی پژوهش: مدل تحلیل شبکه‌ای به‌عنوان یکی از معتبرترین مدلهای تصمیم‌گیری چند‌معیاره در این تحقیق مورداستفاده قرار گرفت. این مدل در چهار ...
بیشتر
هدف: این مطالعه در تلاش است تا به ارزیابی اثرات قابل‌توجه بلاکچین، به‌عنوان فناوری نوین غیرمتمرکز، در کاهش اتلاف‌ها و بهبود عملکرد سیستم‌های مدیریت حملونقل جاده‌ای کالا بپردازد.روش‌شناسی پژوهش: مدل تحلیل شبکه‌ای به‌عنوان یکی از معتبرترین مدلهای تصمیم‌گیری چند‌معیاره در این تحقیق مورداستفاده قرار گرفت. این مدل در چهار سطح توسعه‌یافته و چهار معیار اصلی اتلاف‌های عملکردی شامل هزینه، زمان، اعتماد و امنیت و ایمنی کالا و ناوگان به همراه چهارده زیر معیار انتخاب شدند و اثرات تکنولوژی‌های بلاکچین در چهار حوزه زیرساخت‌های دیجیتالی، وضوح، شفافیت و قراردادهای هوشمند بر آنها مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته‌ها: یافته‌های تحقیق نشان دادند که هر یک از این تکنولوژی‌ها به‌صورت جداگانه و نیز تجمیعی موجب کاهش اتلاف‌های سیستم‌های مدیریت حملونقل جاده‌ای کالا بوده‌اند. میزان اثرگذاری تکنولوژی زیرساخت‌های دیجیتالی بر اتلاف‌های هزینه و زمان بهترتیب %46.44 و %53.56 با اثر کاهشی بوده است. تکنولوژی‌های وضوح موجب کاهش سه اتلاف هزینه، زمان و ایمنی کالا و ناوگان، بهترتیب به میزان %23.99، 522.30 و %53.71 شده است. اثرگذاری شفافیت بر اتلاف‌های زمان، اعتماد و امنیت بهترتیب برابر با %22.63 و %77.37 و به‌صورت کاهشی بوده و قراردادهای هوشمند نیز بر همین دو دسته اتلاف‌ها بهترتیب %88.81 و %11.19 اثرگذار بودند. رتبه‌بندی زیرمعیارها نشان داده که بیش‌ترین اتلاف‌ها مربوط به هزینه‌های حملونقل کالا، هزینه‌های کنترلی، شفافیت در ارایه اطلاعات، کنترل شرایط کالا و مانیتورینگ راننده بوده است. در آخر، از بین حوزه‌های تکنولوژی‌های بلاکچین، معیارهای شفافیت، وضوح، زیرساخت‌های دیجیتال و قراردادهای هوشمند، بهترتیب اولویت یافتند.اصالت/ارزش‌افزوده علمی: نتایج این مطالعه توانسته تا مهم‌ترین اتلاف‌های حملونقل جاده‌ای کالا را شناسایی کند و اثرات حوزه‌های مختلف تکنولوژی‌های بلاکچین را بر هر یک از اتلاف‌ها ارزیابی نماید. با روشن شدن این موضوع امکان تعیین اولویت در حوزه‌های مختلف تکنولوژی‌های بلاکچین بهمنظور سرمایه‌گذاری و توسعه‌های آتی در جهت بهبود مدیریت سیستم‌های عملکردی حملونقل جاده‌ای کالا امکان‌پذیر است و یافته‌های این تحقیق می‌تواند نقطه شروعی برای بسیاری از مطالعه‌های آتی در این زمینه باشد.
مقاله پژوهشی - کاربردی
تصمیم‌گیری چند شاخصه
مجتبی موحدی؛ مهدی همایونفر؛ مهدی فدایی؛ منصور صوفی
چکیده
هدف: الگوریتم‌های خوشه‌بندی، ابزارهای مفیدی برای درک ساختار داده‌ها و طبقه‌بندی آنها در مجموعه داده‌های مختلف می‌باشند. با‌توجه به اهمیت به‌کارگیری این الگوریتم‌ها در تحلیل داده‌های بازارهای مالی که از حجم و گستردگی بالایی برخوردارند، این پژوهش بهمنظور انتخاب بهترین الگوریتم خوشه‌بندی برای خوشه‌بندی ...
بیشتر
هدف: الگوریتم‌های خوشه‌بندی، ابزارهای مفیدی برای درک ساختار داده‌ها و طبقه‌بندی آنها در مجموعه داده‌های مختلف می‌باشند. با‌توجه به اهمیت به‌کارگیری این الگوریتم‌ها در تحلیل داده‌های بازارهای مالی که از حجم و گستردگی بالایی برخوردارند، این پژوهش بهمنظور انتخاب بهترین الگوریتم خوشه‌بندی برای خوشه‌بندی شرکت‌های حاضر در بورس اوراق بهادار تهران در حوزه مالی از الگوریتم‌های خوشه‌بندی مختلف استفاده نموده و به ارزیابی اعتبار این الگوریتم‌ها و انتخاب بهترین الگوریتم پرداخته است.روش‌شناسی پژوهش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش اجرا توصیفی و از نوع کمی (مدل‌سازی ریاضی) است. جامعه آماری تحقیق شامل 403 شرکت حاضر در بورس اوراق بهادار تهران در سال 98 است که عملکرد آنها بر‌اساس چهار معیار مالی ارزیابی شده است.یافته‌ها: پس از خوشه‌بندی شرکت‌های موردبررسی توسط پنج الگوریتم خوشه‌بندی K-Means، EM، COBWEB، الگوریتم مبتنی‌بر چگالی و روش وارد، از هفت شاخص RS، DB، دان، SD، خلوص، آنتروپی و زمان برای ارزیابی الگوریتم‌های خوشه‌بندی استفاده گردید. در نهایت، عملکرد نهایی الگوریتم‌های به‌کار رفته بر‌اساس روش‌های تاپسیس، ویکور و تحلیل پوششی داده‌ها مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. بر‌اساس نتایج، روش K-Means از عملکرد بهتری در خوشه‌بندی شرکت‌ها بر‌اساس مجموعه داده‌های مالی برخوردار است.اصالت/ارزش افزوده علمی: از آن‌جایی‌که هیچ الگوریتم خوشه‌بندی نمی‌تواند بهترین عملکرد را در تمام اندازه‌گیری‌ها برای هر مجموعه داده داشته باشد، این پژوهش ضمن به‌کارگیری ترکیبی از معیارهای چند‌گانه بهمنظور تجزیهوتحلیل الگوریتم‌های خوشه‌بندی داده‌های مربوط به حوزه ارزیابی عملکرد مالی شرکت‌ها، به ارایه پیشنهاداتی پرداخته و نتایج این پژوهش برای سرمایه‌گذاران حوزه مالی کاربرد موثر داشته که منجر به انتخاب بهینه سبد سرمایه‌گذاری میشود.
مقاله پژوهشی
داده‌کاوی و مفاهیم مربوط به آن
سامان هراتی زاده؛ فاطمه رضایی
چکیده
هدف: انتخاب سهام برای قرار گرفتن در یک سبد سهام و هم‌چنین تخصیص میزان مناسبی از سرمایه به هر یک از سهام درون سبد، چالش‌های جدی سرمایه‌گذاری در بازار سهام هستند. تاکنون در پژوهش‌های متعددی از روش‌های پیشرفته یادگیری ماشین برای انتخاب سهام درون سبد سهام استفاده شده است، استفاده از ظرفیت‌های یادگیری ماشین در فرآیند تخصیص کارآمد سرمایه ...
بیشتر
هدف: انتخاب سهام برای قرار گرفتن در یک سبد سهام و هم‌چنین تخصیص میزان مناسبی از سرمایه به هر یک از سهام درون سبد، چالش‌های جدی سرمایه‌گذاری در بازار سهام هستند. تاکنون در پژوهش‌های متعددی از روش‌های پیشرفته یادگیری ماشین برای انتخاب سهام درون سبد سهام استفاده شده است، استفاده از ظرفیت‌های یادگیری ماشین در فرآیند تخصیص کارآمد سرمایه میان سهام سبد کم‌تر موردتوجه قرار گرفته است و معمولا وزن یکسان به سهام سبد تخصیص داده میشود یا از روش‌های سنتی ارزیابی ریسک برای تقسیم سرمایه میان سهام سبد استفاده میشود. نقطه‌ضعف مشترک این روش‌ها این است که در همه آنها از مکانیزم‌های ساده و انعطاف‌ناپذیر برای تخمین کارایی یک سبد سهام استفاده میشود. در این مقاله ما برای نخستین‌بار نشان می‌دهیم که با استفاده از یادگیری ماشین می‌توان مکانیزم موثرتری برای این تخمین کارایی ساخت که منجر‌به تخصیص پربازده‌تر سرمایه به سهام سبد میشود.روش‌شناسی پژوهش: چارچوب پیشنهادی ما موسوم به Per-Learner از دو مدل پیش‌بینی مبتنی بر یادگیری ماشین استفاده می‌کند. در گام 1 با استفاده از اطلاعات تاریخی سهام در یک مدل پیش‌بینی بازده سهم، سهام مناسب سبد انتخاب میشود و در گام 2 به کمک یک مدل پیش‌بینی مجزا سعی میشود با درنظر گرفتن هم‌زمان سود پیش‌بینی‌شده در مدل اول و ریسک مورد انتظار هر یک از سهم‌های سبد، بازده سبد در آینده پیش‌بینی شده و بر این اساس ترکیب وزن مناسب برای سهام سبد انتخاب و پیشنهاد گردد.یافته‌ها: مقایسه بازده تجمعی سبدهای تنظیم‌شده با این مدل و سبدهای تنظیم‌شده با سایر روش‌های بهینه‌سازی سبد سهام، برتری مدل پیشنهادی را نشان می‌دهد.اصالت/ارزش‌افزوده علمی: در این مقاله با بهرهگیری از مدلهای یادگیری ماشین، فرآیند انتخاب سهام سبد و تخصیص سرمایه مناسب میان سهام سبد به‌صورت خودکار انجام شده است و تاثیر آن در کارایی سبد به‌وضوح دیده میشود.
مقاله پژوهشی - کاربردی
عباس نصوحی؛ اکبر اعتباریان؛ مهربان هادی پیکانی
چکیده
هدف: هدف این پژوهش طراحی مدل انتظارات متقابل در رابطه فرد و سازمان (فرد به‌عنوان ارباب‌رجوع) در سازمان‌های دولتی و خدمت‌رسان شهر اصفهان بر‌اساس رویکرد پدیدارشناسی است.روش‌شناسی پژوهش: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر نحوه گردآوری اطلاعات کیفی با استفاده از روش پدیدارشناسی بوده و به منظور بررسی پایایی نتایج از رویکرد سه گانه ...
بیشتر
هدف: هدف این پژوهش طراحی مدل انتظارات متقابل در رابطه فرد و سازمان (فرد به‌عنوان ارباب‌رجوع) در سازمان‌های دولتی و خدمت‌رسان شهر اصفهان بر‌اساس رویکرد پدیدارشناسی است.روش‌شناسی پژوهش: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر نحوه گردآوری اطلاعات کیفی با استفاده از روش پدیدارشناسی بوده و به منظور بررسی پایایی نتایج از رویکرد سه گانه رائو و پری [1] استفاده شد. برای روایی تحقیق از رویکردهای روایی سازه دنزین و لینکلن [2] (روایی بیرونی، روایی توصیفی و روایی تفسیری) استفاده گردید. هم‌چنین جهت تعیین اعتبار پرسشنامه از نسبت روایی محتوایی لاوشه استفاده شد. برای تجزیهوتحلیل اطلاعات روش اصلاح‌شده استوتیک-کلایزی به کار گرفته شد. جامعه آماری پژوهش، 17 نفر از خبرگان و تعداد 19 نفر از مدیران و کارشناسان سازمان‌های دولتی و خدمت‌رسان و 35 نفر از ارباب‌رجوع این سازمان‌ها با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند و داده‌های موردنیاز طریق مصاحبه نیمه‌ساختار‌یافته گردآوری گردید. در مرحله دوم، برای بررسی ارتباط و میزان تاثیرگذاری و تاثیرپذیری بین مولفه‌ها به‌دست‌آمده از روش تکنیک دیمتل استفاده شد. هم‌چنین گپ موجود بین تقاضاهای سازمان و عرضه‌های ارباب‌رجوع از طریق پرسشنامه محقق ساخته با استفاده از روش آزمون مقایسه زوجی، شناسایی گردید.یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد که در بین مولفه‌های پرسشنامه سازمان، بیش‌ترین گپ در مولفه «قانون مداری و پرهیز از شیوه‌های غیرقانونی» و کم‌ترین گپ در مولفه «مشارکت در نظام‌های سازمانی مرتبط با ارباب‌رجوع» می‌باشد. در پرسشنامه سازمان، پاسخگویان (که کارکنان هستند) ادعا می‌کنند که عرضه‌های ارباب‌رجوع به سازمان بسیار کم‌تر از تقاضاهای سازمان از ارباب‌رجوع می‌باشد.اصالت/ارزش‌افزوده علمی: نتایج این تحقیق می‌تواند در بسط نظری رابطه بین سازمان‌های دولتی و خدمت‌رسان و ارباب‌رجوع موثر باشد و خط‌مشی گذاران و مدیران نیز با ایجاد ساختارهای هوشمندانه بتوانند انتظارات ارباب‌رجوع و کارکنان سازمان‌های دولتی را کاهش دهند و شرایط مساعدتری برای خدمت‌دهی و دریافت خدمات فراهم سازند.
